|
so:text
|
کانت، فیلسوف نام‌آور قرن هجدهم میلادی، مطلب مهمی دارد که به مطلب امیرالمؤمنین علیه السلام نزدیک است. ضابطهٔ اخلاق چیست؟ آن چیزی که می‌خواهی و انجام می‌دهی، باید به گونه‌ای باشد که بپذیری به صورت قانونِ عام درآید. اگر می‌خواهی دروغ بگویی برو به وجدانت رجوع کن؛ آیا حاضری که دروغ‌گویی قانون عام باشد؟ اگر می‌خواهی خیانت و نقض عهد کنی، حاضری همه نیز این کار را بکنند؟ قطعاً حاضر نیستی. باید به حاکمان مستبد گفت که استبداد اگر دائمی شود و عام شود طبعاً اگر شخص دیگری هم به جای آنان بیاید بتواند استبداد کند. آیا این را می‌پسندند؟ به کسی که شکنجه می‌کند، اگر بگویند شهروند دیگری به جای تو بنشیند می‌پسندی که او هم شکنجه‌گر باشد؟ این حس اگر در میان مردم و حاکمیت جا افتاد گام اول جمهوری و دموکراسی را برداشته‌ایم. (fa) |
