|
so:text
|
Roztropność synów tego świata nieraz kusiła pióro myślicieli, i najciekawszy pomnik w literaturze postawił jej Machiavelli w swym „Księciu”. Pisał on ten podręcznik roztropności iście diabelskiej, mając przed oczami najdoskonalsze jej wzory, tak liczne we Włoszech za pontyfikatu Aleksandra VI. W szczególności kilkomiesięczne pertraktacje, jakie prowadził w imieniu Florencji z najnikczemniejszą postacią tamtych czasów Cezarem Borgią, pozwoliły mu głęboko wejrzeć w tajniki chytrości i przewrotności ludzkiej. Obrońcy Machiavella twierdzą, że nie myślał on wcale o tym, aby pouczać panujących, iż tak właśnie powinni postępować, ale że po prostu opisywał, jak większość z nich postępuje, gdy chce się u władzy utrzymać i posiadłości swe rozszerzyć. Ale i tu popełnił on ten błąd kardynalny, że nie spostrzegł, jak wszystko to jest na krótką metę i kończy się prędzej czy później klęską. Sam jego pierwowzór Cezar Borgia po bardzo krótkim okresie, kiedy swą niesłychaną przewrotnością doszedł do szczytu powodzenia, ledwo mu zabrakło potężnej opieki Aleksandra VI, załamał się i zachowaniem swym wobec jego następcy Juliusza II dowiódł zupełnego braku roztropności. Gdy umierał w 28. roku życia, nie pozostawało mu już nic z posiadanych kiedyś posiadłości i skarbów! (pl) |
